Jan Bytnar ps."Rudy"     Tadeusz Zawadzki ps."Zośka"

„Lecz zaklinam - niech żywi nie tracą nadziei
I przed narodem niosą oświaty kaganiec
A kiedy trzeba na śmierć idą po kolei
Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec „

Harcmistrz podchorąży Jan Bytnar – żołnierz Grupy Szturmowej Szarych Szeregów  był aresztowany przez Gestapo  nocy z 22 na 23 marca 1943. Niemcy doskonale wiedzieli kto wpadł w ich ręce. Wiedzieli , ze złamanie „Rudego” pozwoliło by im rozpracować  grupy szturmowe  i skutecznie przeciwdziałać dywersji prowadzonej przez polskie podziemie. W brutalnym śledztwie próbowano z Bytnara wydobyć informacje. Przesłuchania odbywały się w siedzibie Gestapo w al. Szucha. „Rudego” przetrzymywano w więzieniu na Pawiaku .
Przyjaciel Bytnara i jednocześnie jego przełożony Tadeusz Zawadzki ps. ”Zośka” podjął decyzję o konieczności odbicia aresztowanego z rąk niemieckich .
Plan  akcji został zaakceptowany przez naczelnika Szarych Szeregów Floriana Marciniaka ps. ”Nowak”
26 marca 1943 roku  żołnierze Szarych Szeregów  dokonali przy zbiegu ulic Długiej, Bielańskiej i Nalewek przed budynkiem XVII wiecznego Arsenału, brawurowego i bezprecedensowego ataku na konwój więzienny. W skutek przeprowadzonej akcji  uwolniono Janka Bytnara  oraz dwudziestu pięciu innych więźniów . Bohaterski atak polskich harcerzy  przeszedł do historii jako „Akcja pod Arsenałem„  Harcmistrz Jan Bytnar – „Rudy” w skutek obrażeń odniesionych w śledztwie zmarł  - ale zmarł wśród swoich.

Dziś nie ma już pasażu Simonsa , W miejscu gdzie stały kamienice wznoszą się wysokie obskurne bloki z wielkiej płyty. Ulica Bielańska  została przecięta arterią trasy W-Z a Nalewki kończą się w Ogrodzie  Krasińskich. Pozostał budynek Arsenału – choć odmieniony stoi jak wtedy w 1943 roku .Pozostała też pamięć o bohaterstwie harcerzy i pozostał szacunek dla przelanej krwi! W 63 lata po „Akcji pod arsenałem” na skrzyżowaniu Długiej i Nalewek znów rozległy się strzały – tym razem jednak  za sprawa Harcerzy z Hufca ZHP Warszawa Mokotów im. Szarych Szeregów  oraz Stowarzyszenia Historycznego „Kotwica”. O godzinie 13:30 26 marca 2006 odbyła się inscenizacja odtwarzająca wydarzenia z przed lat. Jak wtedy , po Nalewkach przechadzał się niemiecki oficer z kobietą , pełnił służbę granatowy policjant, jeździła ryksza. Jak przed sześćdziesięciu trzema laty  przez skrzyżowanie przejechał niemiecki motocykl z rkm-em i  tak jak wtedy z Bielańskiej skręciła w Długą furgonetka marki Renault przewożąca więźniów.
Inscenizacja przeprowadzona została z ogromną dbałością  o szczegóły historyczne . Trwała zaledwie kilka minut , ale  akcja  żołnierzy „Zośki”  w 1943 roku również została przeprowadzona błyskawicznie. Wśród obecnych na rekonstrukcji znaleźli się kombatanci -  żołnierze Szarych Szeregów. Niejednemu z nich łza zakręciła się w oku, gdy wspomnieli  młodość zabraną przez lata wojny, gdy w oczach biorących udział rekonstruktorów zobaczyli ten sam błysk, co kiedyś przed laty w oczach swoich koleżanek i kolegów , gdy zobaczyli , że młodzi ludzie pamiętają i będą pamiętać ! 

W rekonstrukcji oprócz  SRH „Kotwica” wzięły udział  GRH „Pomerania 45”, GRH "101 Airborne" oraz GRH "Pionier- batalion 39 der 3. Panzer Division". Oczywiście wielu rekonstruktorów wystąpiło tym razem w cywilnych ubraniach odtwarzając charakter warszawskiej ulicy z lat okupacji.

Kilkoma słowami opisując inscenizację:  Dynamicznie przeprowadzona akcja , dobry scenariusz , perfekcyjne oddanie atmosfery i dbałość o szczegóły ! Chciało by się tej klasy rekonstrukcje oglądać częściej ! 
Minusy? A jakże są – za dużo dymu - ciężko było robić zdjęcia....
Zresztą ten temat porusza w swoim artykule - równiez zamieszczonym na naszych stronach - Leszek Erenfeicht - polecamy tam zajrzeć bo warto !

Zapraszamy do obejrzenia zdjęć z inscenizacji - klikając tutaj wejdziecie do galerii

Zainteresowanym szczegółowym przebiegiem Akcji pod Arsenałem polecamy stronę :
http://wilk.wpk.p.lodz.pl/~whatfor/akc_arsenal.htm

Oraz książkę
Aleksandra Kamińskiego: „Kamienie na szaniec”
( jeśli ktoś nie czytał wcześniej to niech się głośno nie przyznaje – bo wstyd )

Słowo:   Nietoperz
Obraz : Krzysztof Wasil