Język polski English  
 

lang =1 cat = 165 art_id= 301 galeria =

Dziś Piątek, 22 listopada 2024 r.
Imieniny Marka i Cecylii



 
 
Strona Główna->PUBLIKACJE->Formacje Zbrojne->Armia Radziecka

Naramienniki (pagony) Armii Rosyjskiej i Radzieckiej cz.2


Naramienniki – najbardziej charakterystyczny  i najbardziej chyba rozpoznawalny element umundurowania Armii Rosyjskiej i Radzieckiej. Do czasów rewolucji – w umundurowaniu carskiego wojska element praktycznie najważniejszy i najbardziej zauważalny . Po 1918 roku usunięty z radzieckiego munduru jako zbyt wyraźnie kojarzący się z potęgą imperialnej siły zbrojnej. W 1943 roku decyzją Generalissimusa Józefa Wisarionowicza Stalina wprowadzony do umundurowania ponownie. Gdy Armia Czerwona zwycięsko zakończyła walki o Stalingrad , gdy powstrzymała marsz hitlerowskich Niemiec przez swoje terytorium i najpierw pomału a potem z coraz większym impetem zaczęła zmuszać agresora do marszu w tył czas było zmienić mundur, postrzegany  jako ikona  porażek, które swój początek miały w 1941 roku . Zmiana regulaminu mundurowego w 1943 roku miała charakter polityczny a głównie propagandowy. Przywrócenie naramienników, zmiana systemu stopni wojskowych, zmiana kroju bluz mundurowych czy nawet sposobu zwracania się do żołnierzy i oficerów oraz  wprowadzenie wielu innych elementów umundurowania nawiązujących do czasów carskich  miały przede wszystkim zmienić wygląd żołnierza  kojarzonego z klęską na obraz przywołujący wspomnienia czasów zwycięstw i  potęgi rosyjskiego imperium.
W Armii Rosyjskiej i Radzieckiej  naramienniki były i są dalej najbardziej „kultowym” elementem munduru. One właśnie są najczęściej i najstaranniej „przerabianym ” przez  dembelszczików  – rezerwistów  odchodzący do cywila  - elementem munduru.  O epoletach i pagonach  napisano wiele  jednakże z racji tego , ze  to właśnie naramienniki mówią wszystko o żołnierzu Rosyjskim – o jego stopniu, rodzaju wojsk, przynależności taktycznej a nawet stażu, długości służby, pozycji w hierarchii. Temat ten jest niezmiernie rozległy i dla osób z poza „branży” praktycznie nie ogarnialny. Pomimo tego postanowiliśmy nieco Wam go przybliżyć za sprawa artykułu kolekcjonera i znawcy tematu – rekonstruktora odtwarzającego jednostki radzieckie – Pawła Bezaka – gorąco zachęcamy przeczytania drugiej juz  części materiału w wkrótce ciąg dalszy



Paweł "Student" Bezak

GRH Frontu Wschodniego "Kalina Krasnaja"

 

Pagony – charakterystyczny, a zarazem tajemniczy element umundurowania żołnierzy rosyjskich i radzieckich.   

Część 2 - Wielki powrót  

 

 Powrót – wyklętych jeszcze w dniach rewolucji lutowej, a ostatecznie zniesionych przez rewolucję październikową - pagonów na mundury miał miejsce w pierwszych dniach 1943 roku – już 6 stycznia wyszedł rozkaz o wprowadzeniu nowych oznak stopni, a już15 stycznia nakazano nałożenie polowych pagonów w walczących i wyprawianych na front jednostkach. Wówczas też usankcjonowanie pagonów w wersji wyjściowej (i galowej). Czas wymiany dystynkcji określono na od 1 do 15 lutego 1943 roku, jednak z rozmaitych przyczyn jeszcze latem 1943 zdarzało się stosowanie dystynkcji starego wzoru, w formie patek kołnierzowych. Ostatnie zmiany, jakby doskonalące cały system miały miejsce 4 lutego i 27 października 1943 roku, a dotyczyły pagonów marszałków.
 Oficjalnie pagony stanowić miały nawiązanie do dziedzictwa ojców, przypominać żołnierzom chwałę oręża rosyjskiego i jego wielkie zwycięstwa, napawać dumą z dziedziczonych tradycji. Równocześnie stanowiły pewnego rodzaju uproszczenie dość zawiłego, zwłaszcza dla obcokrajowców – w tym Aliantów – systemu stopni panującego w Chłopsko-Robotniczej Armii Czerwonej.
 Nowo wprowadzone pagony tylko pośrednio nawiązywały do wcześniejszego – carskiego, czy przedrewolucyjnego - systemu barw broni, stanowiły natomiast powtórzenie, w większości przypadków, zestawień barw, jakie dotychczas noszono na patkach. I tak przypisano barwy:
- piechocie: pagony wyjściowe malinowe z wypustką czarną, a polowe khaki z wypustką malinową;
- kawalerii: pagony wyjściowe jasno-niebieskie/chabrowe z wypustką czarną, a polowe khaki z wypustką jasno-niebieską/chabrową;
- służba zdrowia: pagony wyjściowe ciemno-zielone z czerwoną wypustką, a polowe khaki z wypustką ciemno-zieloną;
- lotnictwo: pagony wyjściowe błękitne z czarną wypustką, a polowe khaki z błękitną wypustką;
- artyleria i wojska pancerno-motorowe: pagony wyjściowe czarne z czerwoną wypustką, a polowe khaki z wypustką również czerwoną;
- wojska inżynieryjne: pagony wyjściowe w całości czarne, a polowe khaki z wypustką czarną;
- marynarka wojenna otrzymała pagony czarne;
- w lotnictwie morskim używano pagonów lotniczych;
- w piechocie morskiej pagonów w barwach piechoty;
- wojska pograniczne NKWD otrzymały pagony: wyjściowe zielone z wypustką malinową, a polowe khaki z wypustką zieloną;
- wojska operacyjne i wewnętrzne NKWD: pagony wyjściowe ciemnoczerwone z wypustką chabrową/niebieską, a polowe khaki z wypustką ciemnoczerwoną.

Nieco inaczej przedstawiał się układ barw na pagonach oficerskich: pagony polowe, w piechocie, kawalerii, lotnictwie, artylerii, wojskach pancernych i inżynieryjnych zachowały swój układ barw, natomiast wypustki u służb: medycznej, weterynaryjnej, sądowniczej i administracyjnej były czerwone, a w wojskach operacyjnych i wewnętrznych NKWD chabrowe/niebieskie. Pagony wyjściowe miały odpowiednio „prześwity” i wypustki:
- piechota: malinowe;
- kawaleria: niebieskie/chabrowe;
- służba zdrowia (oraz sądownictwo i administracja – również w marynarce wojennej): czerwone;
- lotnictwo i lotnictwo morskie: błękitne;
- artyleria i wojska pancerno-motorowe: czerwone;
- wojska inżynieryjne: czarne;
- marynarka wojenna: czarne;
- wojska pograniczne NKWD: zielone;
- wojska operacyjne i wewnętrzne NKWD: chabrowe/niebieskie.

U marszałków i generałów wypustki były:
- artylerii, broni pancernej i „ogólno-wojskowych”: czerwone;
- medyków, weterynarzy, prawników: czerwone;
- lotnictwa: błękitne;
- techników i intendentów: malinowe;
- wojsk pogranicznych NKWD: zielone;
- wojsk operacyjnych i wewnętrznych NKWD: chabrowe/niebieskie.

Od strony technicznej pagony wz.1943 tylko nieznacznie różniły się od swojego przedrewolucyjnego pierwowzoru:
- dla szeregowych i podoficerów pozostały „miękkie”, pięciokątne, zmieniły się jednak ich wymiary i wynosiły teraz: długość między 14 a 16 cm, szerokość 6 cm;
- dla oficerów pagony polowe pozostały również „miękkie”, ich długość była taka sama, jak pagonów szeregowych, były jednak pięciokątne, dla większości broni i służb szerokości 6 cm, ale dla służb: medycznej, weterynaryjnej, sądownictwa i administracji miały szerokość 4,5 cm;
- pagony wyjściowe oficerów były również pięciokątne, usztywnione;
- pagony oficerów NKWD i marynarki wojennej były sześciokątne, usztywnione;
- pagony generałów były sześciokątne, szerokości nieco ponad 6 cm (lub nieco ponad 4 cm dla służby zdrowia i sądownictwa);
- dla oficerów NKWD istniał specjalny projekt pagonu o „butelkowatym” kształcie – wokół guzika znajdowało się specyficzne zaokrąglenie;
- pagony (polowe i wyjściowe w wypadku szeregowych oraz polowe u oficerów) szyto w dwóch wersjach: przeznaczonej do płaszczy itp. odzieży – tzw. wszywane, oraz do gimnastiorek – przypinane za pomocą „języków”; oczywiście typy te stosowano zamiennie – spotyka się fotografie płaszczy uzupełnionych o pętelki do zaczepienia pagonów czy gimnastiorki z naszytymi pagonami typu wszywanego;
- pagony oficerskie wyjściowe pokrywano taśmą z prześwitami, metaliczną – wtedy była złota lub srebrna, bądź, co charakterystyczne było zwłaszcza dla wczesnego okresu, jedwabną – żółtą lub jasno-szarą; pagony generalskie pokryte były taśmą złotą/żółtą lub khaki, tkaną w motyw wężyka;
- do wykonywania pagonów stosowano rozmaite materiały, najczęściej sukno, szewiot, rzadziej grubą, mechatą tkaninę bawełnianą; część jednostek pancernych używała pagonów z czarnego aksamitu;
- podszewki pagonów wykonywano z wszelkich dostępnych materiałów, często nie podwijając ich brzegu – efektem było charakterystyczne wystrzępienie, widoczne niekiedy na zdjęciach;
- prześwity na pagonach polowych wykonane były z taśmy bawełnianej szerokości 0,5 cm, odpowiednio: czerwonej dla służb liniowych, brązowej dla tyłowych, chabrowej/niebieskiej dla NKWD i zielonej dla pograniczników;
- gwiazdki wykonywano w kilku rozmiarach: do pagonów szerokich 13 i 20 mm, a do wąskich 13 i 16 mm, przy czym mniejsze przeznaczone były wyłącznie dla oficerów młodszych; występowały one w kolorach: złotym do pagonów srebrnych/jasno-szarych, srebrnym do pagonów złotych/żółtych, khaki (malowane) do pagonów polowych;
- częstą praktyką było noszenie gwiazdek złotych lub srebrnych na pagonach polowych;
- na pagony nakładano także „korpusówki”;
- pagony podoficerów obszywano odpowiednio: dla służb liniowych taśmą złotą/żółtą przy wyjściowych, a ciemno-czerwoną przy polowych; dla służb tyłowych taśma była odpowiednio srebrna/jasno-szara i brązowa;
- taśmy występowały w szerokościach: 10, 15 i 30mm;
- pagony kursantów i uczniów szkół wojskowych występowały jedynie w wersji wyjściowej, obszyte były po brzegu taśmą szerokości 10 lub 15 mm, złotą lub srebrną, zależnie od szkoły;
- „szyfrowkę” malowano (rzadko) żółtą farbą; wyjątek stanowią pagony marynarki, posiadające przepisowo oznaczenie przynależności ogólnej do marynarki (litera „Ф”) lub do marynarki poszczególnego akwenu (kombinacja dwóch liter);
- do fasonu należało wykonywanie pagonów we własnym zakresie bądź przerabianie istniejących – w tym celu stosowano sztywniki z blachy, niekiedy tektury, wypustki wykonywano ze wstążek orderowych, kabli w odpowiednich kolorach, aksamitu; podobnie pagony: stosowano aksamit, niekiedy nawet ceratę w odpowiednim kolorze;
- modzie ulegały także dystynkcje: zamiast taśmy stosowano malowanie ich przez szablon, nakładanie z blachy, a niekiedy improwizowano, używając odpowiednio podwiniętych kawałków tkaniny w miejsce taśm.

W kolejnym artykule z tego cyklu przytoczone zostaną tablice ilustrujące oznaki stopni od czasów carskich do końca II Wojny Światowej

 

 

 

 

Porucznik (lejtnant) artylerii, pagon polowy.

Starszy szeregowy (jefrejtor) lotnictwa, pagon wyjściowy/galowy.

Podporucznik (młodszy lejtnant) wojsk inżynieryjnych.

Porucznik (lejtnant) lotnictwa, pagon polowy.

Szeregowy wojsk pogranicznych NKWD, pagon wyjściowy/galowy.

 Szeregowy piechoty, pagon polowy.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

W krótce  pojawi się kolejna cześć serii poświęcona stopniom wojskowym w Armii Rosyjskiej i radzieckiej - już teraz serdecznie zapraszamy!

 

Tutaj mozecie przeczytac pierwszą częsc artykułu - poświęconą okresowi Rosji Carskiej  

 tekst:Paweł Bezak

wprowadzenie:Nietoperz

Zdjęcia  zaczerpnięte przez autora artykułu

 z serwisów aukcyjnych  w sieci Internet


DRUKUJ
POWRÓT